कोविड -19 साथीचा मोठ्या प्रमाणावर सामाजिक आणि आर्थिक परिणाम झाला आहे. विकसित आणि विकसनशील दोन्ही अर्थव्यवस्थांना फटका बसला आहे. आणि उपेक्षित गट आणि सर्वात असुरक्षित सर्वांना सर्वात जास्त फटका बसला आहे. पर्यटन पुन्हा सुरू केल्याने UNWTO ने जागतिक पर्यटन दिवस 2021 हा दिवस समावेशी वाढीसाठी पर्यटनावर लक्ष केंद्रित करण्यासाठी नियुक्त केला आहे.पर्यटनाच्या आकडेवारीच्या पलीकडे पाहण्याची आणि प्रत्येक संख्येच्या मागे एक व्यक्ती आहे हे मान्य करण्याची ही संधी आहे. यूएनडब्ल्यूटीओ आपल्या सदस्य देशांना, तसेच सदस्य नसलेल्या, संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या एजन्सी, व्यवसाय आणि व्यक्तींना पर्यटनाची अनोखी क्षमता साजरे करण्यासाठी आमंत्रित करते जेणेकरून जग पुन्हा उघडण्यास सुरुवात होईल आणि भविष्याकडे पाहू लागेल. 27 सप्टेंबर रोजी दरवर्षी साजरा होणारा जागतिक पर्यटन दिवस हा जागतिक जो पर्यटनाच्या सामाजिक, सांस्कृतिक, राजकीय आणि आर्थिक मूल्याची जाणीव वाढवतो आणि शाश्वत विकास ध्येय गाठण्यासाठी या क्षेत्राद्वारे योगदान देऊ शकतो.
एक वैश्विक आव्हान –
2020 मध्ये अतिरिक्त 32 दशलक्ष लोकांना कोरानाने अत्यंत दारिद्र्यात ढकलले गेले. कमी विकसित देशांमध्ये विशेषत: महिलांना साथीच्या महामारीमुळे निर्माण झालेल्या जागतिक संकटाचा सर्वाधिक फटका बसला आहे. याचे एक कारण असे आहे की ते प्रामुख्याने साथीच्या रोगाने सर्वाधिक प्रभावित झालेल्या पर्यटनासह अनेक क्षेत्रात काम करतात-. समाजातील सर्वात असुरक्षित सदस्य साथीच्या सामाजिक आणि आर्थिक प्रभावांचा सामना करण्यास कमी सक्षम आहेत. शिवाय, कमी पगारावर काम करणारे कामगार, तरुण, वृद्ध, स्वदेशी समुदाय आणि दिव्यांग लोक, अनेक प्रकरणांमध्ये संकटातून परत येण्याची संसाधने किंवा संधी मिळण्याची शक्यता कमी असते.
शाश्वत विकासासाठी 2030 च्या अजेंड्याचे दुसरे तत्त्व आणि त्याचे शाश्वत विकास ध्येय हे आहे की “कोणालाही मागे सोडू नका”.
हे सुनिश्चित करण्याचे एक कर्तव्य आहे की पर्यटन वाढ परत आल्यावर, सर्वसमावेशक पुनर्प्राप्तीमध्ये पर्यटनाची भूमिका पर्यटनामध्ये कोणीही मागे राहणार नाही याची खात्री करणे आणि सर्वसमावेशक विकास साधणे यासाठी जागतिक पर्यटन दिवस 2021 साठी पर्यटनाचे हे वर्ष आहे.
UNWTO जबाबदार आणि शाश्वत पर्यटनासाठी संयुक्त राष्ट्र विशेष एजन्सी म्हणून, जागतिक क्षेत्राला सर्वसमावेशक पुनर्प्राप्ती आणि वाढीसाठी मार्गदर्शन करत आहे. UNWTO नुसार पर्यटन क्षेत्रातील प्रत्येक भागाला ज्यात समुदाय, अल्पसंख्यांक, तरुण आणि ज्यांना अन्यथा मागे राहण्याचा धोका असेल, त्यांच्यासाठी पर्यटनाचा पुनरारंभ आणि वाढ शक्य तितकी सर्वसमावेशक व्हावी यासाठी, UNWTO यावर लक्ष केंद्रित करते करणार आहे. पर्यटन शिक्षणाचा प्रवेश वाढवणे आणि क्षेत्र-विशिष्ट प्रशिक्षण देणे यामुळे प्रत्येकाला पर्यटनाच्या भविष्यातील वाढीचा लाभ घेण्याची संधी मिळेल.
संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या एजन्सी आणि आंतरराष्ट्रीय संस्था: UNWTO ने आपल्या सहभागी UN संस्थांना जागतिक पर्यटन दिनाच्या निमित्ताने उचित पर्यटन आणि हवामान बदलापासून ते लिंग समानता, स्वदेशी अधिकार आणि युवकांसाठी संधी या आपल्या क्षेत्रातील पर्यटनाची भूमिका ओळखण्यासाठी आवाहन केले आहे. • पर्यटन स्थळे, पर्यटन क्षेत्रे आणि व्यवसाय या कल्पना आणि वचनबद्धता जर त्या कृतीत आणल्या तर अशक्य काहीच नाही. जागतिक पर्यटन दिवस हा विविध आकाराच्या पर्यटन स्थळधारकांसाठी एक संधी आहे, ज्यात सर्व आकाराची पर्यटन स्थळे आणि व्यवसायाचा समावेश आहे, पर्यटन पुन्हा सुरू झाल्यावर ते अधिक समावेशक कसे असू शकतात, हे जागतिक पर्यटन दिन हे प्रतिबिंबित करेल. वैयक्तिक पर्यटकांना संभाषणाचा भाग बनण्यासाठी आमंत्रित केले जावुन, या क्षेत्राची वाढ अधिक समावेशक कशी असू शकते याबद्दल त्यांचे विचार सहभागी करून घेता येतील. कोरोना महामारीमुळे पर्यटन आणि सर्वच व्यावसायिक क्षेत्रांना फटका बसला आहे, अशावेळी जागतिक पर्यटन दिनाच्या निमित्ताने सर्वसमावेशक विकासासाठी पर्यटन राबविण्याची संकल्पना जाहीर केली आहे. यामुळे पर्यटन क्षेत्राला आलेली मरगळ झटकण्यासाठी मदत होणार असुन पर्यटन क्षेत्राचा सर्वागिण विकास अपेक्षित आहे. यानिमित्ताने पर्यटन विभाग, पर्यटन संचालनालय आणि महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळ यांचेकडुन विविध उपक्रमांद्वारे पर्यटन दिन साजरा करण्यात येणार असुन महाराष्ट्र शासनाकडुनही दि. 27 सप्टेंबर रोजी कार्यक्रम आयोजित केला जाणार आहे. त्यानिमित्ताने स्थानिक पातळीवरही पर्यटन संचालनालयाकडुन पुण्यामध्ये हेरीटेज वॉक आयोजित करण्यात आला असुन पर्यटन क्षेत्रातील विविध संस्था आणि पर्यटन विषयक प्रशिक्षण देणाऱ्या संस्था, टुर ऑपरेटर यांच्या सहकार्याने विविध ऑनलाईन सेमिनार आयेजित करण्यात आले आहेत. या निमित्ताने महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळाच्या सर्व पर्यटक निवासांमध्ये पर्यटकांसमवेत पर्यटन दिन साजरा केला जाणार असुन प्रधान कार्यालयाकडुनही विविध ऑनलाईन कार्यक्रमाचे आयोजन करण्यात आले आहे. यामुळे पर्यटनाला चालना मिळणार असुन सर्वसमावेशक पर्यटन वाढीसाठी मदत होणार आहे.” – श्री. दिपक हरणे, प्रादेशिक व्यवस्थापक, महाराष्ट्र पर्यटन विकास महामंडळ, पुणे.